Moederschapsverlof is een belangrijk aspect van het sociale zekerheidsstelsel in Vlaanderen, waarmee aanstaande moeders de mogelijkheid wordt geboden om tijd door te brengen met hun pasgeboren kind en te herstellen van de bevalling. Mijntoeslagen gaat dieper in over wat moederschapsverlof in Vlaanderen inhoud, de duur en de voordelen die aanstaande moeders kunnen verwachten.
Wat is moederschapsverlof?
Moederschapsverlof is een vorm van verlof die specifiek is ontworpen voor vrouwen die net moeder zijn geworden. Het stelt hen in staat om tijd door te brengen met hun pasgeboren kind. Ze kunnen herstellen van de fysieke en emotionele impact van de bevalling. Dit verlof is bedoeld om moeders de kans te geven om te wennen aan het ouderschap en de eerste cruciale weken met hun baby door te brengen. Naast moederschapsverlof kunnen vaders ook vaderschapsverlof opnemen bij de geboorte van hun zoon of dochter.
Moederschapsverlof voor werknemers in 2024
Wanneer u in verwachting bent, heeft u als werknemer in België recht op vijftien weken moederschapsverlof dat bestaat uit twee essentiële delen:
- Voor de geboorte: het zwangerschapsverlof is maximaal acht weken waarvan je een week verplicht moet opnemen. Gedurende deze periode voor de geboorte bereidt u zich voor op het ouderschap. Een verplichte week wordt voorafgaand aan de vermoedelijke bevallingsdatum genomen. De overige weken (maximaal zeven) kunnen worden overgedragen naar het postnatale verlof.
- Na de geboorte: het Bevallingsverlof duurt minimaal negen weken en is verplicht om op te nemen. Direct na de geboorte van uw kind geniet u van de verplichte bevallingsrust. Deze periode van negen weken biedt u de gelegenheid om te herstellen van de bevalling en om te wennen aan het ouderschap. Bovendien geldt dat één week vóór de vermoedelijke bevallingsdatum niet meer mag worden gewerkt. Het prenatale zwangerschapsverlof (maximaal zeven weken) kan worden overgedragen naar het postnatale verlof. De totale duur van het postnatale verlof is maximaal veertien weken.
In het geval van een meerlingzwangerschap wordt het moederschapsverlof verlengd tot zeventien weken. Deze termijn kan zelfs worden uitgebreid naar negentien weken. Het is van belang dat aanstaande moeders zich goed informeren over hun rechten en plichten. Dit kan gedaan worden via de personeelsdienst van de werkgever, de vakbond of het ziekenfonds. Ook voor adoptie- ouders is er een regeling genaamd adoptieverlof. Dit verlof biedt adoptieouders de mogelijkheid om tijd vrij te nemen en te zorgen voor hun geadopteerde kind. Het is raadzaam om voor gedetailleerde informatie over adoptieverlof contact op te nemen met de personeelsdienst, vakbond of het ziekenfonds.
Moederschapsverlof voor zelfstandigen in België in 2024
Voor zelfstandige vrouwen in België geldt een regeling voor moederschapsverlof die hen de nodige tijd en flexibiliteit biedt tijdens en na de zwangerschap. Hier zijn de belangrijkste kenmerken van het moederschapsverlof voor zelfstandigen:
- Voor de geboorte: Het zwangerschapsverlof duurt minimaal drie weken waarvan een week verplicht is om op te nemen. Deze periode biedt zelfstandige moeders de mogelijkheid om zich voor te bereiden op de komst van hun kind. Een verplichte week moet worden genomen vóór de bevallingsdatum.
- Na de geboorte: Het bevallingsverlof duurt minimaal negen weken, waarvan het verplicht is om twee weken op te nemen. Deze periode van negen weken stelt hen in staat om te herstellen van de bevalling en de eerste stappen te zetten in het ouderschap.
Bij een meerlingzwangerschap
Bij een meerlingzwangerschap duurt bevallingsverlof minmaal dertien weken. In het geval van een meerlingzwangerschap wordt het moederschapsverlof verlengd tot dertien weken. De niet-verplichte weken van het moederschapsverlof voor zelfstandigen hoeven niet aansluitend te worden opgenomen. Zelfstandige moeders hebben de vrijheid om deze weken naar eigen keuze op te nemen. Vanaf drie weken voor de bevalling tot 38 weken na de geboorte, in periodes van zeven kalenderdagen. Bovendien is het mogelijk om de niet-verplichte weken halftijds op te nemen. Hierdoor wordt een zekere mate van flexibiliteit geboden.
Bescherming van het moederschap op de werkplek
Moederschap mag op geen enkele manier leiden tot discriminatie op de werkplek. Zelfs tijdens sollicitatiegesprekken mag een werkgever in principe geen vragen stellen over mogelijke plannen voor zwangerschap, behalve als deze vragen relevant zijn voor de aard van het werk. Zodra een vrouw zwanger is, is het van groot belang de werkgever hiervan op de hoogte te stellen. Dit kan worden gedaan door een medisch certificaat aangetekend te versturen of persoonlijk te overhandigen, waarbij het raadzaam is een ontvangstbewijs te vragen. Vanaf dit moment treden verschillende wettelijke beschermingsmaatregelen in werking. Zo heeft de zwangere werkneemster bijvoorbeeld het recht afwezig te zijn van het werk voor zwangerschapsonderzoeken, op voorwaarde dat deze niet
buiten de reguliere arbeidsuren kunnen plaatsvinden.
Vanaf het moment van kennisgeving is de zwangere werkneemster ook beschermd tegen ontslag. Deze ontslagbescherming geldt tot een maand na het postnatale verlof, inclusief eventuele verlengingen. Zwangere werkneemsters en vrouwen die borstvoeding geven, mogen niet verplicht worden tot overwerk, behalve in uitzonderlijke situaties, zoals voor personen in vertrouwensposities of met leidinggevende functies. Werkgevers kunnen zwangere werkneemsters niet verplichten nachtarbeid te verrichten gedurende acht weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum. Vrouwen die zwanger zijn, pas zijn bevallen en/of borstvoeding geven, mogen niet werken op arbeidsplaatsen waar zijzelf of hun kinderen blootgesteld worden aan gezondheidsrisico’s. De werkgever moet in dergelijke gevallen de arbeidsomstandigheden aanpassen of een aangepaste functie voorstellen. Als dit niet mogelijk is, kan de preventieadviseur-arbeidsarts beslissen dat de vrouw tijdelijk moet stoppen met werken. Bij een volledige of gedeeltelijke werkverwijdering kan de vrouw aanspraak maken op een uitkering van het ziekenfonds om het verlies van inkomen op te vangen.
