Mantelzorg, een vorm van zorg die vaak onzichtbaar is maar een enorme impact heeft, speelt een cruciale rol in het ondersteunen van kwetsbare personen in onze samenleving. Het verwijst naar de langdurige, onbetaalde zorg die individuen verlenen aan familieleden, vrienden of buren met een gezondheidsprobleem of beperking. Mijn toeslagen vertelt u alles over deze vorm van hulpverlening.
Wat is mantelzorg?
Mantelzorg verleent u extra zorg aan familieleden of vrienden die tijdelijk of permanent hulpbehoevend zijn. Dit kan bijvoorbeeld te wijten zijn aan een fysieke, verstandelijke beperking of een psychische aandoening.
Voor algemeen advies en informatie over mantelzorg kunt u terecht bij: 
- Een vereniging van gebruikers en mantelzorgers.
- De website van het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg.
Mantelzorg brengt vaak extra kosten met zich mee. Om deze bijkomende kosten op te vangen, is het raadzaam te controleren of u, of de persoon voor wie u zorgt, recht heeft op:
- Een mantelzorgpremie: Veel gemeenten bieden een mantelzorgpremie aan voor mantelzorgers. U kunt hierover informatie verkrijgen bij uw gemeente.
- Een tegemoetkoming van de Vlaamse zorgverzekering voor niet-medische zorg.
Tijdskrediet of Vlaams zorgkrediet
Indien u werkzaam bent als werknemer of ambtenaar en de mantelzorg op zich neemt voor een zieke, bestaat de mogelijkheid om uw professionele loopbaan tijdelijk geheel of gedeeltelijk te onderbreken. Hiervoor kunt u gebruikmaken van:
- Het tijdskrediet als u in de privésector werkt.
- Het Vlaams zorgkrediet als u in de Vlaamse openbare sector werkt.
Voorwaarden in 2024
Tijdskrediet is beschikbaar voor werknemers in de privésector, terwijl in de Vlaamse openbare sector een vergelijkbaar verlofsysteem, het Vlaams Zorgkrediet van toepassing is. Het is belangrijk om tijdskrediet duidelijk te onderscheiden van andere vormen van verlof zoals ouderschapsverlof, medisch verlof, palliatief verlof of mantelzorgverlof. Elk van deze zogenaamde thematische verloven hebben specifieke voorwaarden en regels die nauwgezet moeten worden opgevolgd.
Motieven
Bij het overwegen van tijdskrediet zijn er specifieke motieven waaruit u moet kiezen. Het nemen van tijdskrediet is enkel mogelijk indien u een van de volgende zes specifieke redenen heeft:
- Verzorgen van uw kind(eren) jonger dan acht jaar.
- Verlenen van palliatieve zorgen.
- Zorgen voor een ernstig ziek gezins- of familielid.
- Zorgen voor uw gehandicapte kind jonger dan 21 jaar.
- Bijstand of zorg verlenen aan uw ernstig ziek minderjarig kind of aan een ernstig ziek minderjarig kind dat deel uitmaakt van uw gezin.
- Het volgen van een erkende opleiding.
Duur tijdskrediet
Voor de zorgmotieven bedraagt de maximale duur 51 maanden. Voor het motief “een erkende opleiding volgen” is de maximale duur 36 maanden. Het is belangrijk op te merken dat het niet mogelijk is om eerst 36 en vervolgens nog 51 extra maanden (of vice versa) op te nemen. Een totaal van 51 maanden tijdskrediet gedurende de gehele loopbaan is het absolute maximum. Dit maximum kan over de volledige loopbaan worden verdeeld voor verschillende motieven. Afhankelijk van het motief en de gekozen vorm van onderbreking (voltijds, halftijds of 4/5) wordt tijdskrediet opgenomen in periodes van een maand, drie maanden of zes maanden.
Vormen tijdskrediet
Bij het opnemen van tijdskrediet heeft u de keuze tussen:
- Volledig niet werken: u onderbreekt dus voltijds.
- Halftijds werken: u onderbreekt met 1/2 (indien u al minstens 3/4 werkt).
- 4/5 werken: u onderbreekt met 1/5 (indien u al voltijds werkt). Dit kan worden gedaan in de vorm van een dag per week of twee halve dagen per week.
Recht op tijdskrediet
Het is cruciaal om te begrijpen dat tijdskrediet niet in alle gevallen automatisch als een onbetwistbaar recht wordt toegekend. Gedurende de periode vanaf de datum van uw verlofaanvraag tot drie maanden na het einde van uw verlof geniet u echter bescherming tegen ontslag.
Tijdskrediet zonder uitkering
In specifieke situaties bestaat de mogelijkheid om tijdskrediet met een specifiek motief aan te vragen zonder daarbij uitkeringen te ontvangen.
Landingsbaan
Een bijzondere vorm van tijdskrediet is de landingsbaan, soms ook bekend als het eindeloopbaanstelsel. Als u de leeftijd van 60 jaar bereikt heeft, komt u mogelijk in aanmerking om tijdskrediet landingsbaan op te nemen tot aan uw pensioen. Dit impliceert dat u deeltijds kunt werken en daarbij een onderbrekingsuitkering kunt ontvangen, dit geldt tot aan uw pensioen. In bepaalde gevallen kan dit zelfs eerder, bijvoorbeeld als u werkzaam bent in een onderneming in moeilijkheden of herstructurering, of als u gedurende een bepaald aantal jaren een zwaar beroep hebt uitgeoefend.
Procedure
Gedurende uw loopbaanonderbreking ontvangt u een vervangingsinkomen van de RVA. U kunt op de website controleren hoeveel uw onderbrekingsuitkering zal bedragen. De hoogte van dit bedrag is afhankelijk van de vorm van het tijdskrediet, uw anciënniteit bij uw werkgever en uw leeftijd. Raadpleeg “Privésector tijdskrediet” en “klik op Algemeen stelsel”. Bovenop de onderbreking suitkering kunt u mogelijk ook aanspraak maken op een extra aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid.
De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA)
Voor gedetailleerde informatie over de diverse vormen van tijdskrediet kunt u contact opnemen met uw personeelsdienst, vakbond of lokaal RVA-kantoor.
Themastische verloven
Naast de gangbare verlofstelsels zoals tijdskrediet of Vlaams zorgkrediet, hebben werknemers of ambtenaren de optie om thematische verloven op te nemen, specifiek gericht op het verlenen van zorg aan een zieke. Deze verlofsopties omvatten:
- Verlof voor medische Bijstand
- Verlof voor palliatieve Zorg
- Mantelzorgverlof
Het is essentieel om te benadrukken dat deze thematische verloven volledig losstaan van het recht op tijdskrediet of Vlaams zorgkrediet. Bovendien zijn de toelatingsvoorwaarden flexibeler, is de maximale duur korter, en voorzien ze in een hogere uitkering.
Een huis aanpassen aan de ondersteuningsnood
Het kan noodzakelijk zijn om aanpassingen te doen aan uw eigen woning of aan de woning van de persoon voor wie u zorgt. U kunt ervoor kiezen om een huis om te vormen tot een zorgwoning of kangoeroewoning, waarbij u een kleinere woongelegenheid creëert binnen of bij een bestaande woning. Deze aanpassing maakt het mogelijk voor iemand die zorg nodig heeft om in te wonen. Een alternatieve oplossing kan zijn om een mobiele mantelzorgwoning te plaatsen, bijvoorbeeld in de tuin van familieleden. Op deze manier vermijdt u ingrijpende verbouwingen en behoudt de persoon die zorg nodig heeft de benodigde autonomie. Als u overweegt om een mobiele mantelzorgwoning te plaatsen, is het raadzaam dit te bespreken met uw lokale gemeente om na te gaan of dit mogelijk is.
